Toos van Noordwijk is vanaf 19 februari 2024 de nieuwe directeur van Wij.land. Ze vervangt Danielle De Nie, die wel betrokken blijft bij Wij.land als oprichter. Toos is ecoloog, heeft ruime bestuurservaring en bracht EarthWatch Europe naar Nederland. Ze gaat een belangrijke rol spelen in de doorontwikkeling van Wij.land van pionierende start-up naar innovatieve en betrouwbare partner in het landschap. In dit interview gaan Danielle en Toos in gesprek over het landschap, de rol van Wij.land en die van henzelf.

Vind je het spannend Toos? Ben je er klaar voor?

Ja, elke nieuwe plek is wel spannend. Helemaal om als directeur binnen te komen! Maar ik heb er vooral heel veel zin in. Maar vind jij het spannend om weg te gaan Danielle?

Zeker wel! Nog vrij regelmatig denk ik: my god, wat heb ik gedaan. Ik had een bestuurder, een oud-bestuurslid van Wij.land, die zei “Danielle, je moet jezelf zo snel mogelijk overbodig maken.” Dat vond ik toen zo raar, maar eigenlijk is dat de beste boodschap die je kan krijgen. Dat je iets neer hebt gezet wat zonder jou nog veel groter kan worden.

In Engeland hebben ze daar zo’n mooie uitspraak voor: throw it against the wall and see if it sticks. Blijft het plakken? Hangt het aan mij als persoon of heeft het een eigen leven?

Nou we hebben allebei ons vertrek aangekondigd en alles plakt nog!

Lijkt me een goed teken.

Wat vond je man er eigenlijk van dat je van baan ging veranderen? En je kinderen?

Nou de oudste twee, dat zijn echte pubers, zeiden “Gefeliciteerd mam! Directeur van een weiland!” Hilariteit alom. Maar mijn gezin staat zeker achter me. Die zien ook wel dat dit een logische volgende stap is, dat de landbouwtransitie me aan het hart gaat. De afgelopen jaren heb ik Earthwatch Europe naar Nederland gehaald en een nieuw programma opgezet rond het thema duurzame landbouw. De stikstofcrisis en boerenprotesten waren daar een belangrijke aanleiding voor. Er is zoveel strijd tussen boeren en natuurbeschermers terwijl landbouw en natuur beiden nodig zijn en goed samen kunnen gaan. Dan moeten we het toch ook samen kunnen oplossen? Deze overstap geeft mij de kans om me hier helemaal op te focussen.

In mijn vorige rol was ik daar ook mee bezig. Maar ook met ‘the science of citizen sciene’, hoe AI in Citizen science gebruikt wordt, hoe we de waterkwaliteit in Engeland moeten verbeteren, SDG’s monitoring in Afrika en natuur in de stad. Allemaal super interessant.

Maar?

Maar ik zie de landbouwtransitie als dé grote uitdaging, die enorm is en heel urgent maar ook wel haalbaar. Daar wil ik heel graag mijn steentje aan bijdragen. Ik wil gewoon meer focus aanbrengen op waar mijn hart eigenlijk ligt.

“Ik zie de landbouwtransitie als dé grote uitdaging, die enorm is en heel urgent maar ook wel haalbaar. Daar wil ik heel graag mijn steentje aan bijdragen. Ik wil gewoon meer focus aanbrengen op waar mijn hart eigenlijk ligt.”

Wat sprak je dan specifiek aan in Wij.land?

In mijn vorige functie lag de nadruk op één specifieke tool in de gereedschapskist – burgerwetenschap – die wereldwijd kon worden ingezet in diverse projecten. Het unieke van Wij.land is dat het zich juist sterk richt op een specifieke regio. We concentreren ons heel gericht op de mensen en de plaatsen in dat landschap, en bij elke uitdaging, knelpunt of kans onderzoeken we welk gereedschap nodig is. Soms betekent dat samen meten en onderzoeken, een andere keer draait het om het ontwikkelen van verdienmodellen, en soms gebruiken we kunst en verhalen om mensen te betrekken. Ik kijk ernaar uit om de verscheidenheid aan gereedschappen tot mijn beschikking te hebben en op één plek samenhangend te werken aan verandering.

Mooi, mooi om dat zo terug te horen in jouw woorden. Ik denk dat de kracht van Wij.land ook wel zit in de diversiteit. We werken met een team van boeren, ecologen, stedelingen, kunstenaars, van alles. Dat geeft soms best wat vuurwerk, maar we blijven wel voortdurend van elkaar leren als team en met innovatieve oplossingen komen die we los van elkaar niet hadden bedacht.  

Dat begrijp ik meteen. Ik voel mezelf soms een beetje een strandjutter, omdat ik overal waar ik kom ideeën opdoe en dingen bij elkaar breng. Ik heb soms het idee dat er niet genoeg gejut wordt, dat iedereen in zijn eigen bubbel en eigen wereld zit en geen idee meer heeft welke oplossingen er elders al verzonnen zijn, maar ook hoe de wereld er voor andere mensen uitziet. Ik vind het juist heel gezond om overal wat op te pikken en die ideeën dan te laten groeien, zuurstof te geven en er een samenhangende puzzel van te leggen.

“Ik heb soms het idee dat er niet genoeg gejut wordt, dat iedereen in zijn eigen bubbel en eigen wereld zit en geen idee meer heeft welke oplossingen er elders al verzonnen zijn, maar ook hoe de wereld er voor andere mensen uitziet.”

Heb jij eigenlijk al een opvolger Toos?

Mijn oude functie is in tweeën geknipt en de werving is gaande, maar dat is niet meer aan mij.  Maar jij mocht je eigen opvolger aanwijzen Danielle, ben je opzoek gegaan naar iemand die op je lijkt?

Dat gaan we de komende tijd wel uitvinden! Ik zie wel dat we in drive en gedachtegoed in elkaars verlengde liggen en ik denk dat we op een bepaalde manier ook wel op elkaar lijken. Maar ik was nooit opzoek naar een kopie van mezelf, ik ben echt een ideeënmens, ik hou van de bouwfase. Maar op een gegeven moment, als de club groter wordt is het ook belangrijk dat er ritme en regelmaat komt en dat we niet continue blijven pionieren zonder de tijd te nemen om achterom te kijken. Maar rust en regelmaat, daar krijg ik geen energie van. Dus het was een mooie tijd om terug te treden als uitvoerend directeur en plaats te maken voor iemand die daar wel enthousiast van wordt.

Hoe denk jij dat de boer en het landschap verder moeten?

Ik heb een beetje een aversie tegen natuurgebieden met een hekje erom en dan denken dat het wel goed komt. Met alleen een hek hou je de invloed nog niet buiten. Maar ik vind ook dat mensen een onderdeel zijn van de natuur, dat moet ook zo zijn. En als je mens en natuur dan zo van elkaar scheidt, dan gaan mensen ook niet meer voor de natuur zorgen. Juist als het een landschap is waar je in bent en wat je gebruikt en waar je van leeft en waar je mee verbonden bent, dat is een landschap wat mensen willen behouden en wat waarde heeft. Niet alleen financiële waarde, maar… Intrinsieke? Ja, intrinsieke waarde. Ik denk dat dat in Nederland wel een beetje verloren is gegaan voor het algemene publiek.

Én ik denk dat er een groep boeren is die juist die verbondenheid nog wel heeft, maar die vaak gezien worden door de buitenwereld als mensen die ver van de natuur af staan. Terwijl dat, denk ik, juist helemaal niet zo is.

Nee, de westelijke veenweide is door mensen gemaakt, en kan met de hulp van mensen een enorme natuurwaarde hebben en tal van ecosysteemdiensten leveren. Dit gebied kan voor die verbinding zorgen waar ik het over had, want er wonen zo ongelofelijk veel mensen in de buurt.

Ja, en met de boer aan je zijde wordt het ook realiteit. Boeren zijn pragmatisch, als ze denken: ik ga dat doen, dan doen ze het morgen. Dat is prachtig.

Ik herken dat wel. Ik heb met allerlei verschillende groepen gewerkt. Met mensen uit het bedrijfsleven, met buurten en met boeren. Dan zie je dat de boeren over het algemeen echt de doeners en ondernemers zijn. Die zijn echt eigenaar van wat er gebeurt. Als ze zien dat het kan, als ze zien dat het oplevert, en niet alleen financieel maar ook qua werkplezier en gevoel voor de natuur en inspiratie, dan gebeurt het ook gewoon.

“Boeren zijn pragmatisch, als ze denken: ik ga dat doen, dan doen ze het morgen.”

Ja, als de motivatie er is, gaat het ook gebeuren. Ik heb ook wel veel over de verkiezingsuitslag gedacht, eigenlijk kwam na de val van het kabinet de onzekerheid al. “Gaan we zo allemaal boeren verliezen?” Maar we merken dat de zoektocht waar boeren in zitten gewoon blijft voortduren. Iedereen is op zoek naar een toekomstbestendig model voor het bedrijf. Ons model is dat van natuurinclusieve landbouw, en er zijn veel boeren die daarvoor willen gaan. Met dit kabinet. Met weer een nieuw kabinet.

Dat vind ik het mooie van bottom-up werken, als je werkt vanuit de intrinsieke motivatie van mensen- boeren- maar ook ondernemers die willen bijdragen aan een toekomstbestendig en veerkrachtig landschap, dan gaat dat gewoon door. En dan is het aan ons om die boodschap ook weer naar boven door te geven.

Als we dan weer een bijeenkomst organiseren en ik hoor boeren zeggen van ja, het is toch wel inspirerend, ik steek er elke keer wat nieuws op, ik ga het zelf ook toepassen. Ja dat is toch wel de energie van de baan. Dat boeren gewoon in actie komen. En wij faciliteren dat, en ja, daar zijn we redelijk succesvol in, dus daar word ik elke keer weer heel gelukkig van!

Als je een succes moest kiezen bij Wij.land Danielle, waar ben je het meest trots op jezelf?

Dat het ons is gelukt om best wel een hele grote groep boeren, wat ik nu een lerend netwerk noem, te inspireren en te activeren. En ik ben ook wel heel trots over hoe positief Wij.land is. Ik krijg dat veel te horen, dat mensen ons een leuke club vinden. We verspreiden toch een beetje positiviteit. Dat vind ik heel erg mooi, en dat ga ik ook echt heel erg missen. Ja, vreselijk.

Zal ik vragen of je al spijt hebt of zullen we die maar overslaan?

Haha, nee hoor. Ik heb geen spijt, ik zie echt een rol voor mezelf met Boerenperspectief om de manier van werken van Wij.land meer landelijk in te zetten. Niet dat ik dat allemaal zelf wil doen, maar juist al die verschillende netwerken in staat stellen om het te gaan doen. Omdat ik denk dat het werkt en omdat ik denk dat het nodig is.

Wat ga je doen op je eerste werkdag?

Nou vooral luisteren, ik zie dat er heel erg veel gebeurt bij Wij.land, en weet dat dat nog maar het topje van de ijsberg is. Dus ik wil daar eerst zicht op krijgen. En ook, waar zitten de knelpunten en de uitdagingen? Waar moet ik het meeste aan gaan werken? Ik wil met iedereen kennis maken. En ik hoop ook snel aan een paar keukentafels te zitten en van boeren te horen wat er goed werkt, wat er beter kan, wat ze van ons nodig hebben. Maar ook gewoon, hoe hangt de vlag erbij? Dus heel veel luisteren denk ik. En koffiedrinken. Ook met jou.

Ik heb er nu al zin in.

Meer Toos en Danielle? Volg en connect ze op LinkedIn of neem contact op via t.vannoordwijk@wij.land of d.denie@wij.land.

Lees ook