We moeten het landbouwsysteem duurzamer inrichten. Maar het is niet altijd duidelijk wat duurzame landbouw is (of hoe de term verschilt van bijvoorbeeld regeneratieve landbouw). Waar kan je beginnen als boer? Of als je al verder bent, welke stappen kan je dan nog zetten? En hoe meet en waardeer je deze inzet? Om daar duidelijkheid in te scheppen, te erkennen wat er al goed gaat én boeren te helpen hun ambities waar te maken, ontwikkelde Wij.land de BoerenWijzer.
Regeneratieve landbouw op veen
De BoerenWijzer is een handig gereedschap, waarop af te lezen is hoe goed een bedrijf scoort op duurzame thema’s. De BoerenWijzer bestaat uit zes categorieën en 22 thema’s. De categorieën zijn: Bodem, Klimaat & Water, Flora & Fauna, Dier & Voer, Bedrijfsvoering en Samenleving.
Het model is specifiek ontwikkeld voor regeneratieve landbouw in het veenweidegebied. Daarnaast is het gebaseerd op het 4 Returns raamwerk van Commonland, waarin financiële, ecologische, sociale en inspiratie waarden elkaar aanvullen. Deze holistische blik geeft ruimte om bijvoorbeeld ook de erkenning en waardering door de maatschappij, arbeidsvreugde en het lerende netwerk van boeren onderling mee te nemen.
Duurzame doelen
Allereerst maakt de BoerenWijzer inzichtelijk waar boeren nu staan in hun duurzame transitie. Daaropvolgend biedt het inspiratie en laat het zien welke stappen er genomen kunnen worden om het bedrijf verder te verduurzamen op bepaalde onderwerpen. Daarmee staat het leren en stellen van doelen centraal, ongeacht waar het bedrijf nu staat. De boer bepaalt zelf in welke categorieën hij of zij gemotiveerd is om te veranderen en waarin die wil uitblinken. Dit betekent dat we niet stimuleren dat iedereen maximaal scoort op alle categorieën, maar dat er juist een diversiteit aan bedrijven ontstaat, die versterkt waar die goed in is en waar de omgeving behoefte aan heeft.
Er zijn op elk thema doelen te stellen voor een meer regeneratieve bedrijfsvoering. Zo wil de één graag minderen in kunstmestgebruik (Bodem), een ander ziet kansen voor weidevogelbeheer en nestbescherming (Flora & Fauna), of besluit een boer om een winkel, camping of wandelpad te openen om daarmee bezoekers te verwelkomen op het terrein (Samenleving).
Toepassing
De BoerenWijzer geeft de boer erkenning voor alle duurzame activiteiten die hij of zij al onderneemt, maar biedt ook handvatten om ambities te stellen die het bedrijf nóg duurzamer maken. Maar het belangrijkste is dat het dient als leidraad voor een leerproces en zal geenszins als een verplichting of toetsing worden toegepast.
In samenwerking met Grutto kwam het prototype van de BoerenWijzer tot stand. De doorontwikkeling van de BoerenWijzer verloopt in nauwe samenwerking met meerdere Wij.land-boeren. De huidige versie zal mogelijk nog worden aangepast op basis van meer evaluatie later dit jaar. De ambitie van Wij.land is om dit jaar op te schalen zodat het model beschikbaar wordt voor alle Wij.land boeren.
Om die opschaling te realiseren is voor het BoerenWijzer-instrument ook een technische toepassing ontwikkeld. Die maakt het gemakkelijk de gegevens van boeren op te halen, te transformeren en inzichtelijk te visualiseren. De tool is uitgedacht en ontworpen in samenwerking met Humboldt Environmental systems en is onderdeel van een grotere digitale infrastructuur, het open.landscape.network. Deze infrastructuur gebruiken we ook voor het organiseren van onze monitoring en rapportages.