Lessen van de Korte Keten Automaat

Lokale boeren steunen moet makkelijker

Het idee van de Korte Keten Automaat kwam bij Christina voort uit frustratie. Ze wilde graag streekproducten kopen, maar kon ze in de stad Utrecht maar moeilijk vinden.

Christina: ‘Ik dacht: kan dat niet anders? Er is natuurlijk ontzettend veel aanbod, zoals bezorgboxen en boerderijwinkels, maar veel was voor mij toch onhandig. Ik wilde niet ergens aan vastzitten of ver moeten fietsen langs verschillende boerderijwinkels.’

Christina ontmoette Eva tijdens Rabo Food Forward, een programma van de Rabobank waarin ondernemers, consumenten, studenten, overheid en partners oplossingen zoeken voor het uitdagende voedselvraagstuk. Eva was met haar bureau Studio Daagsch al bezig om de gastronomie in Flevoland op de kaart te zetten en lokaal voedsel in de regio te stimuleren.

Eva: ‘Wij hadden in onze groep van Rabo Food Forward een boer die een automaat op zijn erf had staan, die enorm goed liep*. Dat zijn we verder uit gaan werken. Uiteindelijk leek ons idee erg op dat van het groepje van Christina en daarom hebben we besloten om onze ideeën samen te voegen. Uiteindelijk zijn we met een aantal mensen het avontuur aangegaan om te kijken hoe ver we dit concept konden brengen.’

*Sinds corona groeit de populariteit van dit soort automaten op boerenerven enorm.

Klantreis van bijna-bewuste consumenten

Christina had al veel marktonderzoek gedaan. Daaruit kwam naar voren dat flexibiliteit, gemak en nabijheid heel belangrijk zijn en dat deze aspecten in veel korte keten-initiatieven beter kunnen. Mensen zijn routinedieren, dus daar moet je op inspelen. Ze lieten studenten social design van Windesheim onderzoek doen naar een goede plek, routines en routes. Daaruit kwam naar voren dat het op een plek moet komen te staan waar mensen sowieso al komen, zoals bij de supermarkt of in het winkelcentrum.

Christina: ‘We hebben goed naar de klantreis gekeken en van daaruit ook keuzes gemaakt. We mikten niet op het vervangen van de dagelijkse boodschappen, maar juist als aanvulling daarop. De automaat zou op een plek moeten komen te staan, waar je langskomt voordat je in de supermarkt boodschappen gaat doen. Dan kun je in de automaat alvast een aantal lokale producten kopen met een lekker recept erbij. De rest koop je vervolgens in de supermarkt.’

Daarbij mikten ze op de zogenaamde ‘bijna-bewuste consumenten’. Niet degenen die als eerste duurzaam kopen, maar er wel snel voor open staan. En ondanks dat gemak een van de belangrijkste uitgangspunten voor ze was, wilden ze geen kant-en-klare producten aanbieden. In hun optiek begint de waardering van voedsel ook bij het bereiden ervan. Ze wilden het met de recepten inspirerend en laagdrempelig maken.

De eerste echte automaat

Voor beiden was het hoogtepunt van deze reis dat ze een echte automaat konden neerzetten tijdens de Dutch Food Week. Het was bedoeld als pilot waarin ze de reacties konden testen en de naamsbekendheid konden vergroten. De automaat had ontzettend veel aanloop en ontving veel media-aandacht. Uit de testweek bleek dat de meeste mensen er positief tegenover stonden. De looptijd van de pilot (één week) was echter te kort om aanpassingen te maken of meerdere dingen diepgaand te testen. Wat ze wel al zagen was dat ze een oudere doelgroep aan bleken te spreken dan verwacht. Dit terwijl ze hun marketing hadden ingestoken op jonge mensen. En ook kregen ze de reactie dat mensen dit type automaat te ingewikkeld vonden.

Toch besloten Eva en Christina om hierna niet door te gaan met als voornaamste reden dat ze het beiden naast andere werkzaamheden deden.

Christina: ‘Zoiets opzetten vergt enorm veel tijd. Je moet er volledig voor gaan. Dat ging op een gegeven moment niet meer. Op een gegeven moment hebben wij zelf de conclusie getrokken dat wij niet degenen waren om hier vol voor te gaan. Daarbij waren wij ook niet bereid om het financiële risico te nemen om er serieus in te stappen. En bereid zijn om het lang vol te houden, want zoiets grootschalig opzetten heeft een lange aanloopperiode nodig.’

Ook wilden zij geen nieuwe keten opzetten, maar juist kijken waar al partijen samenwerkten en waar ze iets konden toevoegen. Ze hebben veel gepuzzeld en partijen bij elkaar gebracht. Het concept is op een punt gebracht waarbij het nu door anderen verder kan worden ontwikkeld.

Tips voor andere ondernemers

Er is onlangs weer een nieuwe ronde van de Wij.land Innovatieprijs geweest, met drie nieuwe winnaars. Wat kunnen startende ondernemers in de duurzame voedselketen van Eva en Christina leren? Christina geeft als advies om goed het netwerk in kaart te brengen van de plek waar je start. Er is vaak al heel veel en het is goed om daarin de samenwerking op te zoeken en van elkaar te leren. Zij signaleert het risico dat ondernemers vanuit veel enthousiasme focussen op hun eigen ding in plaats van te kijken hoe ze gezamenlijk een betere business case kunnen maken.

Eva: ‘Zeker op het moment dat je wilt opschalen heb je elkaar gewoon hartstikke hard nodig en kun je het niet meer alleen.’

De toekomst van de korte keten (automaat)

Over de toekomst van de korte keten zijn ze beiden positief. Christina geeft aan dat er heel veel manieren zijn om de korte keten te versterken en dat een automaat slechts één van de manieren is. Aan alle kanten wordt er nu gewerkt om de infrastructuur te verbeteren. Eva weet dan ook zeker dat de Korte Keten Automaat er over een aantal jaren gewoon staat.

Eva: ‘Alles ademt die beweging. We hebben zowel naar de consumenten als naar de bedrijven gekeken en beiden reageerden positief. Ook in de samenwerking met cateraars in bedrijfspanden liggen veel goede kansen.’

Volgens Christina en Eva zijn boeren met een winkel of boerencoöperaties die al lokale producten verkopen en al dichtbij zitten, het meest voor de hand liggende partijen om het concept verder te ontwikkelen. Zij hebben een groot deel van het netwerk en de logistiek al staan. Eva en Christina staan er absoluut voor open om daarin de samenwerking op te zoeken.