hollandse lagen

Agroforestry is een opkomende vorm van landbouw waar aan de hand van intelligent ecologisch ontwerp verschillende lagen in een landbouwsysteem worden gecombineerd, waaronder bomen, struiken, en eventueel dieren. Met het project Hollandse Lagen willen we samen met boeren onderzoeken welke potentie agroforestry heeft voor het veenweidegebied en welke ‘lagen’ er nog meer zijn toe te voegen en/of te herstellen in het landschap. Daarbij liggen kansen voor nieuwe, innovatieve combinaties, als ook voor het herstellen van oude landschapselementen. We verruimen de blik zowel binnen als buiten de veehouderij. Want hoewel wij geloven in een toekomst voor een regeneratieve melkveehouderij in het veenweidegebied, geloven we er ook in dat er nog veel méér mogelijk is in dit landschap.

Er zijn in Nederland de laatste jaren vele initiatieven gestart rondom agroforestry (zie Agroforestry Netwerk Nederland). In het veenweidegebied echter nog niet; specifiek in het veenweidegebied lopen boeren namelijk tegen een flink aantal uitdagingen aan; productieve bomen zijn vaak niet geschikt (door toedoen van zure veenbodems en hoge grondwaterstanden). Ook zijn bomen vaak niet gewenst ivm weidevogels (ze bieden habitat aan roofvogels). Dan wel zijn er bestemmingsplannen en/of is er wet- en regelgeving die aanplant bemoeilijkt. Bovenop de uitdagingen die agroforestry sowieso al met zich meebrengt, zoals een forse investering bij aanplant, het nog experimentele karakter en het verdienmodel en de afzet die vaak nog te ontwikkelen is. Maar bovenal ontbreekt het aan inspirerende voorbeelden. Deze pilot is daarmee nog maar het begin: stap voor stap onderzoeken we en bouwen we aan nieuwe mogelijke vormen voor een veerkrachtig veenweidelandschap.

Met het project Hollandse Lagen willen we bovengenoemde uitdagingen aangaan en het volgende bereiken:

• Biodiversiteit in het landelijke gebied verder versterken door verschillende lagen toe te voegen aan het oer-Hollandse veenweidelandschap.
• Boeren inspireren om op eigen bedrijf aan de slag te gaan met het toevoegen van een extra laag aan hun systeem, passend bij hun bodem- en watersysteem, persoonlijke ambities, wet- en regelgeving én verdienmodel.
• Goed inzicht krijgen in de ecologische en economische kosten en baten via monitoring.
• Een substantiële bijdrage leveren aan de ontwikkeling van verschillende verdienmodellen die passen bij de ontwikkelde projecten.
• Waar nodig, beleidsruimte scheppen om de ontwikkeling van projecten mogelijk maken.

In het project Hollandse Lagen gaan we gedurende drie jaar aan de slag om, samen met het netwerk van meer dan 200 boeren, ecologen en ondernemers, de diversiteit in het westelijke veenweidelandschap te vergroten via agroforestry. In het project zoeken we de inspiratie via excursies naar pioniers, waarna we met een selectie van tien bedrijven diverse ontwerpen gaan uitwerken, begeleiden en ontwikkelen van kop tot staart, inclusief aanleg.

We monitoren de ontwikkeling van verschillende soorten agroforestry op meerdere bodemsoorten, onderzoeken samen de kosten en baten, en welke verdienmodellen hierbij mogelijk zijn. Waar nodig proberen we beleidsruimte te scheppen om deze manier van landschapsbeheer mogelijk te maken en burgers zullen worden betrokken bij de aanplant via een campagne. Zo willen we uitvinden of en hoe het werkt, en onze resultaten inzetten als springplank!

Hoe zouden nieuwe lagen in het veenweidelandschap eruit kunnen zien?

• Voeder- of apothekershaag op/rond het erf of percelen (voor koegezondheid)
• Integreren van kippen in de weidegang met behulp van een ‘kippen-caravan’
• Een fruit- of notenbomengaard, rond het erf of in rijen tussen de percelen
• Een natte teelt, zoals lisdodden, cranberries of veenmos
• Een combinatie van meerdere ‘natte’ teeltlagen, zoals het voedselmoeras
• Herstel van vroegere ‘geriefbosjes’ (voor biodiversiteit en eigen energievoorziening)
• Een ‘community supported agriculture’ (CSA) tuin

Ben je boer en heb je mooie plannen die goed passen in dit project? Ben je ondernemer en zie jij kansen? Of ben je om een andere reden geïnteresseerd om mee te denken of doen? Neem dan onderaan deze pagina contact op met Matthijs!