Op donderdag 24 september brachten we met Wij.land boeren en natuurbeheerders van Natuurmonumenten een bezoek aan Natuurderij Keizersrande. Dit is een melkveebedrijf waar het landschap en de natuur centraal staan. De boeren en natuurbeheerders werden rondgeleid over het gehele bedrijf en er ontstond een interessante dialoog. Daarin is veel gesproken over het hele voortraject, het verdienmodel, en de samenwerking met natuurorganisaties.

keizersrande

Natuur en agrarisch landschap

Veel boeren pachten gronden van natuurorganisaties. Op deze gronden zitten vaak natuurdoelstellingen en ze vragen zodoende om een specifiek beheer. Zowel voor de boer als voor de natuurorganisatie biedt dit kansen. Een goede samenwerking is echter van essentieel belang om een langdurig en constructief partnerschap aan te gaan.

Maar hoe doe je dit? Hoe kunnen de natuurgronden voor de boer van waarde zijn terwijl natuurorganisaties hun natuurdoelen halen? En hoe bouw je aan een goede relatie?

Om antwoorden op deze vragen te vinden zijn we in september met een groep boeren en natuurbeheerders afgereisd naar het oosten van het land, naar Natuurderij Keizersrande. Hier heeft boerin Annette Harberink een bijzonder en uniek bedrijf vormgegeven.

Onder water

Keizersrande is een biologisch-dynamisch boerenbedrijf met melkvee en akkerbouw dat helemaal wordt gerund op natuur pachtgronden van Stichting IJssellandschap. Het bedrijf heeft een gesloten en extensief systeem waar veel ruimte is voor natuur, flora, fauna en water. De gronden en het bedrijf liggen aan de rivier de IJssel en een nevengeul. In het programma Ruimte voor de Rivier is het rivierbed verbreed en is er meer ruimte voor het water gecreëerd. Daarom zullen de gronden ook soms helemaal onder water staan.

Subsidie

Op al deze gronden zitten SNL pakketten die het beheer voor een periode van 6 jaar bepalen. Het boerenbedrijf is dus sterk afhankelijk van de afspraken die in deze pakketten worden vastgelegd door de provincie en Stichting IJsselllandschap. Het blijkt dat de keuze voor pakketten niet altijd in goed overleg met de boerin, Annette Harberink, wordt genomen. Dit maakt het bedrijf kwetsbaar.

“Het is heel belangrijk om een professionele samenwerkingsstructuur te vinden tussen boer en verpachter” – Annette Harberink

Een recent voorbeeld van deze afhankelijkheid is het mestbeleid op de gronden: Sinds dit jaar zijn er nieuwe SNL pakketten van start gegaan waardoor Annette op het merendeel van haar land helemaal geen mest meer mag uitrijden terwijl ze ruige mest van hoge kwaliteit heeft liggen die nu voor een groot deel moet worden afgevoerd. Dit kwam voor haar als een verassing. Om dit soort situaties te voorkomen gaf Annette mee dat het heel belangrijk is om een professionele samenwerkingsstructuur te vinden tussen boer en verpachter. Laat dingen niet onbesproken en zit er bovenop!

keizersrande

Kansen als natuurbeheerder

Een groot deel van de inkomsten van Keizersrande komen uit subsidies voor natuurbeheer. Een bedrijf als Keizersrande heeft dus een hele andere bedrijfsvoering dan een regulier bedrijf. De boer krijgt een ander verdienmodel en wordt ook deels natuurbeheerder. Dit is niet voor elke boer weggelegd. De meeste boeren zien zichzelf meer als ondernemer, en willen onafhankelijk zijn.

“Ik weet niet of ik als boer afhankelijk wil zijn van subsidies” – een van de boeren op de excursie

Voor boeren die deze rol wel willen aangaan kan dit een heel interessant model zijn. Een model dat kansen biedt om landbouw en natuur meer met elkaar in balans te brengen, zodat de harde grenzen tussen landbouw en natuur vervagen.

We waren unaniem onder de indruk van het bedrijf dat Annette uit het niets heeft opgezet en de hoeveelheid doorzettingsvermogen en ondernemerschap die ze hierbij heeft ingezet. Een schitterende locatie die laat zien dat landbouw en natuur mooi samen kunnen gaan!

keizersrande

Van Pachter naar Partner

Met het project Van Pachter naar Partner werken we samen met boeren en Natuurmonumenten om natuurinclusieve landbouw mogelijk te maken. Door de focus van Keizersrande op de samenwerking met de natuur is deze excursie met name bedoeld ter inspiratie voor boeren die deelnemen aan het project Van pachter naar partner. Dit project wordt financieel ondersteund door de Provincie Utrecht en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (POP3).