Op 15 september ontmoetten boeren en beleidsmakers elkaar in een niet-alledaags gesprek over de veranderingen in de landbouw. Op boerderij De Eenzaamheid vertelden meerdere boeren voor welke uitdagingen zij staan en waar zij van dromen in de toekomst. Ook beleidsmakers stelden zich kwetsbaar op, om vanuit verbinding de dialoog aan te gaan.
Wanneer de pont aanmeert op het eiland word je begroet door muziek en zang. Het zijn de woorden van boer Joost van Schie, op muziek gezet door Wij.land medewerker Rosa Vendel. Vandaag gaat het over niet precies weten hoe, maar wel willen. Door middel van muziek en verhalen verplaatsen we ons in de ander en zoeken een veilige tussenruimte op.
De strijd met het water
Eens een moeras
Nu voornamelijk gras
Zijn we vergeten
Dat jij ooit anders was?
Fragment uit “In gesprek met de polder” van Joost van Schie
Landbouwtransitie
Het landbouwbeleid is volop in beweging. Dit zorgt voor veel onzekerheid, maar ook voor kansen om bij te dragen aan landschapsherstel. Wij.land is een lerend netwerk van boeren die hun bedrijf toekomstbestendig maken door meer met de natuur mee te boeren. Met deze editie van het jaarlijks terugkerende evenement Welkom in het Wij.land wil Wij.land beleidsmakers inspireren met de praktische ervaring van boeren die alvast zijn begonnen aan de landbouwtransitie.
“Wij vinden het belangrijk dat deze nieuwe generatie gehoord wordt. Zij hebben de wil en de energie om een bedrijf voort te zetten dat in alle opzichten moet passen op de plek waar ze boeren.”
Danielle de Nie, directeur van Wij.land
Op basis van vertrouwen
Beleidsmakers van onder andere het Rijk, provincies en waterschappen kwamen op de zonnige donderdagmiddag naar het melkveebedrijf van de familie Van Schie in het Zuid-Hollandse Warmond. Het demonstratiebedrijf biedt het ideale decor voor verdiepende gesprekken over wat boeren en beleidsmakers van elkaar nodig hebben. Na de muzikale ontvangst deelden boeren Joost van Schie en Peter Oosterhof (tevens bestuurslid bij Wij.land) hun ervaringen in het maken van de transitie naar een toekomstbestendig bedrijfsmodel.
Daarna was het tijd voor een gedicht op basis van de gesprekken met boeren die ook aanwezig waren in de zaal. Het was een klein en kwetsbaar moment vanuit het perspectief van de boerderij en alle onzekerheid daaromheen. Vervolgens gingen kleine groepen beleidsmakers uiteen en in gesprek met een jonge of aankomende boer(in). Zowel boeren als beleidsmakers konden aan tafel werken aan verbinding, een kleine stap om de crisis in vertrouwen en toekomstperspectief te lijf te gaan. Jonge boeren maken zich zorgen over de toekomst. Kan ik het bedrijf van mijn ouders wel overnemen? Voldoe ik in de toekomst nog aan de wet? Ik wil extensiveren, maar kom ik dan wel rond? Ook beleidsmakers kregen ruimte om hun perspectief te delen.
“Het klinkt alsof het ook wel een gedoe is om op het ministerie te werken. Ik dacht dat het makkelijk werk was.”
Een van de aanwezige boeren
Nieuwe inzichten
De middag leverde een rijke oogst aan inzichten op die als voer kunnen dienen voor beleid dat in de maak is. Er zijn genoeg boeren die willen omschakelen naar een meer natuurinclusieve bedrijfsvoering (74% volgens dit artikel), maar het is niet gemakkelijk. Wat boeren nodig hebben zijn heldere kaders en de (beleids)ruimte om daar invulling aan te geven.
Om perspectief te zien en te blijven zien is er ook aandacht nodig voor de lerende netwerken waarin boeren al bezig zijn om, van onderen af, hun bedrijf te transformeren. Vervolgens hebben velen behoefte aan langdurige ondersteuning bij het maken van de transitie, want dit vereist nieuwe inzichten en vaardigheden.
“Dank voor het organiseren van deze inspirerende dag, dan besef ik waar ik het allemaal voor doe. Het helpt mij om weer de mens te zien.”
Een aanwezige ambtenaar
BoerenPerspectief
“Geef boeren vertrouwen, perspectief en ruimte” zo luidt de oproep van BoerenPerspectief. BoerenPerspectief pleit er voor te investeren in een langetermijnperspectief voor boeren en in een ondersteunings- en ontwikkelprogramma waarin de boer als mens centraal staat.
Het initiatief is ontstaan vanuit Boerenraad, De Plaatsen, Wij.land, BoerenNatuur en Transitiecoalitie Voedsel. De oproep is ondertekend door boeren, onder wie voormalig landbouwminister en akkerbouwer Cees Veerman, en vertegenwoordigers van organisaties zoals LTO-voorzitter Sjaak van der Tak. Lees hier de volledige tekst van BoerenPerspectief, en sluit je aan!